روشن کننده های نوری٬ که به عنوان عوامل سفيد کننده فلورسنت شناخته می شوند٬ افزودنی هایی هستند که خواص بصری پليمرها را تغيير می دهند. همواره روشن کننده های نوری برای بهبود رنگ استفاده شده اند.آنها زردشدگی ذاتی پلاستيک های بدون رنگ را می پوشانند و رنگ منحصر به فرد و واضح را به محصولات پلاستيکی اضافه می کنند. پليمرهای بدون پيگمنت داری رنگ آبی بسيار روشن هستند که با افزودن تيتانيوم اکسيد سفيد و سفيدتر میشوند. در برخی از موارد روشنکننده های نوری با رنگ و یا رنگدانه ترکيب میشوند تا شيد رنگی خاصی توليد شود. رنگ پليمرهای بازیافتی نيز ممکن است با استفاده از روشنکننده های نوری بازگردانده شود. از آنجا که این مواد fluoresce تحت نورماورابنفش و نور سياه قابل شناسایی است به عنوان ردیاب هم مورد استفاده قرار می گيرد. انواع و خواص روشنکننده نوری: دو مورد از شفافکنندههای نوری مورد استفاده در پلاستيکها مشتقات bis­benzoxazole میباشد که با     نامهای bis­benzoxazolyl­stilbene  و bis­benzoxazolyl­thiophene. است. در شکل زیر ساختار هریک از این روشن کنندههای نوری را میتوان مشاهده کرد .

شفاف کننده های نوری دارای دمای ذوب بالا و پایداری حرارتی بالایی هستند به طوری در دمای حدود ۳۵۰ تنها ده درصد افت وزنی ایجاد میشود. از همينرو در مذاب پليمر نامحلول است و تخریب نمی شود. شفاف کننده Bis­benzoxazolyl­stilbene سازگاری خوبی را با اکثر پليمرهای گرمانرم به جز پیویسی نرم و پلی اتيلن نمایش می دهد. ناسازگاری این نوع شفاف کننده از عدم حلاليت آن در پلاستیسایزر نشأت میگيرد که باعث مهاجرت شفاف کننده به سطح پليمر میشود. ­Bis benzoxazolyl­stilbene در بسياری از حلالهای معمول غيرقابل حل است در نتيجه مقاومت بسيار خوبی در برابر استخراج حلالی از خود نشان میدهد. این ویژگی برای تایيد انجمن FDA(اداره غذا و دارو آمریکا) برای استفاده از این مواد ضروری است. از طرفی روشنکنندههای bis­benzoxazolyl­thiophene سازگاری خوبی با پلیاتيلن و پیویسی نرم دارند. علاوه بر این در به دليل قابل حل بودن در بسياری از پلاستیسایزرها٬ حلالها و مونومرها٬ می تواند در برخی از پليمرهای ترموست هم مورد مصرف قرار گيرد. naphtotriazole­phenylcoumarins, naphtotriazole­phenylcoumarins, triazine­ phenylcoumarins and bis(styryl)biphenyls از دیگر مواد شفاف کننده هستند که در پليمرهای گرمانرم به کار برده میشود. اگرچه روشنکنندههای نوری افزودنیهای گرانی هستند اما با توجه به کارآمد بودن آنها در مقدار کم میتواند باعث کاهش هزینه محصول شود. این افزودنی معمولا ۵ تا ۴۰۰ ppm استفاده میشود که در پليمرهای بدون پيگمنت مقدار کمتر در حدود ۱۰­۵ و در پليمرهای داری پيگمنت بالای ۲۵۰ پيگمنت است. همچنين پليمرهای بازیافتی ممکن است در طی فرآیند به شدت تغيير رنگ داده باشند که در این صورت باید بيشتر از ppm ۴۰۰ مورد استفاده قرار گيرد. به طور کلی افزودن مقدار دقيق از شفاف کنندههای نوری در آميزه کار دشواری است که برای غلبه بر این مشکل بهتر است روشنکنندههای نوری از طریق مستربچ مورد استفاده قرار گيرند. در این صورت در حدود ۰.۵ تا ۱۰ درصد روشنکننده مورد استفاده قرار میگيرد. توجه داشته باشيد اگر ذرات روشنکننده کوچکتر باشد به دليل حل شدن و پخش بهتر در پليمر مقدار کمتری مصرف میشود. بهتر است مستربچ مورد استفاده بر پایه پليمر مصرفی باشد و یا سازگاری بالایی داشته باشد. در برخی پليمرها مانند پیویسی نرم میتوان با انحلال مواد روشنکننده در پلاستیسایزر این مواد را به مخلوط پليمری اضافه کرد. در هر دو حالت مستربچ سازی و یا انحلال در پلاستیسایزر برای اضافه کردن روشنکننده نوری باید توجه کرد که قبل از مخلوط کردن کامل آميزه پليمری٬ روشنکننده با پليمر خشک اضافه شود و اختلاط اوليه صورت گيرد. همچنين مواد روشنکننده خالص هم می توان به صورت مستقيم در آميزه مورد استفاده قرار گيرد اما دقت اندازهگيری آن را تحت تأثير منفی قرار می دهد.

کاربردهای اپتیکال برایتنر

۱ – عامل سفید کننده

۲ – عامل درخشندگی کاغذ( به عنوان پوشش یا استفاده در بافت داخلی کاغذ)

۳ – سفید کننده فیبر( به مواد پلیمری مذاب اضافه می شود)

سفید کننده پارچه

اصلاح کننده و درخشنده کننده  رنگ اضافه شده به فرمولاسیون آرایشی (رنگ مو)

این افزودنی اغلب برای بهبود رنگ ظاهری  پارچه،کاغذ،پلاستیک ،رنگ ،جوهر پرینتر ،و آرایشی  استفاده می شود و موجب سفید شدن  آنها می شود.  همچنین برای تشخیص نشت فاضلاب ،کمک به روش های تشخیص پزشکی و کشتن آفات کشاورزی استفاده می شود.

اپتیکال برایتنر در بسیاری از کاغذها به ویژه کاغذهایی  که درخشندگی  زیادی  دارند  استفاده می شود. کاغذهایی که برای اسکناس استفاده می شوند اپتیکال برایتنر ندارند بنابراین یک روش  معمول برای شناسایی اسکناس های تقلبی استفاده از فلوئورسنت  می باشد .

از اپتیکال برایتنر در محصولات آرایشی نیز استفاده می شود. از آن در فرمولاسیون رنگ های خاکستری و بلوند  استفاده می شود به صورتی  که این روشن کننده نه تنها باعث افزایش روشنایی و درخشش مو بلکه باعث اصلاح وبهبود رنگ نارنجی و زرد مو می شود بدون اینکه مو تیره شود.

پارچه هایی که  در فرمولاسیون آنها ازاپتیکال وایتنینگ استفاده شده است در مقایسه با پارچه های دیگر در شب چشم انداز بیشتری دارد. متریال پارچه ( کتان،پشم، ابریشم ،پنبه) و مواد مصنوعی (پلی آمید ،پلی استرو پلی اکریلونیتریل) به طور کامل سفید نیستند.

 

شرکت (Partners In Chemicals (ICG Specialty Chemicals BV یکی از بزرگترین تولیدکنندگان انواع اپتیکال برایتنرها در جهان میباشد که این محصولات را با نام تجاری OMNISTAB OB ارائه میدهد.